1950'lerde sosyal psikolog Solomon Asch, "sosyal uyum" üzerine yapmış olduğu çalışmasında bireylerin doğruyu bilmelerine rağmen, onu savunmak yerine gruba uymayı seçtiklerini ortaya çıkardı. Halk arasında "çoğunluğa ayak uydurmak" olarak bilinen bu durum, iş yerinde çalışanların taciz, rüşvet, yasal ihlaller gibi etik dışı uygulamalara tanık olmalarına rağmen neden sessiz kalabildikleri konusuna ışık tutuyor. Pek çok çalışan, başka hiç kimsenin bu etik dışı davranışları bildirmeyeceğini varsayarak "uyum sağlamayı" veya dikkatleri kendilerine çekmekten kaçınmayı tercih ediyor. Bu durum da kurum içinde bağımsız bir bildirim hattına sahip olmanın önemini ortaya çıkarıyor.
- Sosyal Uyum Etkisi: Asch'ın bu deneyi, sosyal uyumun bireysel davranış üzerindeki güçlü etkisini göstermektedir. Asch’in deneyinde, katılımcılara bir çizgi gösterildi ve bu çizgiye uyan çizgiyi seçenekler arasından seçmeleri istendi. Ancak, katılımcıların çoğunluğu kasıtlı olarak yanlış cevaplar veren işbirlikçilerdi. Şaşırtıcı bir şekilde, doğru cevap çok net olsa bile, birçok katılımcı grubun yanlış cevabına uydu. Bu deney; bireylerin, kendi doğrularından taviz verdiklerini, doğruyu bilmelerine rağmen uyum sağlamak için üzerlerinde hissettikleri baskıyı açıkça göz önüne sermiş oldu.
- İş Yerindeki Sessizlik: Asch'in deneyinin çıkarımları, çalışanların genellikle etik olmayan davranışlara tanık olduğu ancak sessiz kalmayı tercih ettiği kurumsal iş hayatına kadar uzanıyor. Bu sessizlik; misilleme korkusu, çatışma veya dışlanmadan kaçınma ve başka kimsenin konuşmayacağına dair inanç gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Sonuç olarak, etik ihlalleri bildirmemek, suistimal kültürünü sürdürmekte, kurumsal büyümeyi ve bütünlüğü engellemektedir.
- Bağımsız Bir Bildirim Kanalının Rolü: Sosyal uyumluluğun ortaya çıkardığı zorlukları ele almak ve bir hesap verebilirlik kültürünü teşvik edebilmek için her kurumda bağımsız bir etikhat olmalıdır. Böylelikle çalışanların, müşterilerin ve paydaşların etik olmayan davranışları herhangi bir misilleme korkusu olmadan bildirebilmeleri için gizli ve güvenli bir platform sağlanmış olacaktır.
- Anonimlik ve Gizlilik: Bağımsız bir etikhat, kurum içindeki kanuna aykırı uygulamaları yetkili makamlara ifşa eden kimselerin anonimliklerini korurken endişelerini dile getirmeleri için güvenli bir alan sunar. Bu da kişisel ve mesleki sonuçların doğuracağı korkuyu hafifletir ve bireylerin yanlış bir şeyi tereddüt etmeden bildirmesine olanak tanır.
- Sosyal Baskının Üstesinden Gelmek: Etik olmayan davranışları bildirmek için bağımsız bir kanala sahip olan çalışanlar sosyal uyum ikilemini yaşamayabilirler. Endişelerinde yalnız olmadıklarını bildikleri için doğru olanı savunma konusunda kendilerini daha rahat hissedebilirler. Bağımsız bir bildirim hattının varlığı çalışanlara güvence sağlar ve onları uyum sağlama baskısına karşı direnmeye teşvik eder.
- Şeffaflığı ve Hesap Verebilirliği Teşvik Etmek: Bağımsız bir iletişim kanalı, kurum içinde şeffaflık ve hesap verebilirlik kültürünün geliştirilmesinde çok önemli bir rol oynamaktadır. Kurumlar, suistimali bildirmek için çalışan ve paydaşlara bağımsız bir platform sunarak etik standartları sürdürme sorumluluğunu üstlendiğini göstermektedir. Böylece kurumlar etik olmayan davranışlara hiçbir şekilde hoşgörülü olunmayacağına dair net bir mesaj vererek, çalışanlar ve paydaşlar arasında güven oluşturmaya destek olmaktadır.
- Erken Tespit ve Önleme: Bağımsız bir etikhat, etik olmayan uygulamaları tespit etmede ve önlemede hayati bir araçtır. Kurumlar, zamanında raporlamayı teşvik ederek suistimal daha da fazla yayılmadan müdahale edebilir ve olası finansal, yasal ve itibar zararlarını azaltabilir. Erken tespit sayesinde aynı zamanda hızlı soruşturma ve düzeltici eylemleri sağlanabilir, kurumun bütünlüğünü ve çıkarları korunmuş olur.
Solomon Asch'in sosyal uyum üzerine yapmış olduğu araştırması, etik dışı davranışlarla karşılaşan bireylerin karşılaştığı zorluklara ışık tutmaktadır. Kurum içinde etik bir kültür geliştirmek için, bağımsız bir bildirim kanalı oluşturmanın önemi de bu çalışmayla daha da vurgulanmıştır. Bu bağımsız bildirim kanalları, suistimali bildirmek için çalışana ve paydaşa gizlilik ve anonimlik sağlayarak, bireyler üzerinde oluşabilecek sosyal baskıların üstesinden gelmelerine, daha şeffaf ve hesap verebilir bir çalışma ortamına katkıda bulunmalarına olanak tanımaktadır. Kurumlar, bağımsız bildirim hatlarını benimseyerek, çalışanlarını değişimin temsilcisi olmaları yolunda güçlendirmekte ve etik davranışın geliştiği bir kültürü teşvik etmektedir.